شعائر ایمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سیاست باستان‌گرایی پهلوی و تلاش برای کم‌رنگ‌کردن شعائر مذهبی در جامعه، از زمینه‌های انقلاب اسلامی بود؛ چنان‌که نقش شعائر و مناسبت‌های ملی و مذهبی در پیروزی انقلاب انکارناپذیر است. پس از استقرار حکومت اسلامی، افزون بر شعائر دینی و برخی شعائر ملی موجود، بعضی مناسبت‌ها نیز به عنوان نماد انقلاب و یوم‌الله معرفی شدند.
[ویرایش]
شعائر جمع شعیره به معنای نشانه‌ها و علامت‌ها، رسم و آیین و آداب و رسوم آمده‌است. این واژه در فرهنگ اسلامی به معنای نشانه پرستش و نیز محلی است که برای عبادت معین شده‌است و در مفهوم خاص‌تر در ترکیب شعائر دینی، به معنای مراسم مذهبی، مناسک، آیین و اعمال دینی به کار می‌رود. شعائر ملی نیز به هر گونه آداب و رسوم و آیین ملی مانند جشن‌های ملی،
نوروز و نشانه‌های ملی مانند
پرچم گفته می‌شود.
[ویرایش]
شعائر با اضافه به الله، در آیات چندی از قرآن کریم آمده‌است و مفسران، دیدگاه‌های متفاوتی دربارهٔ مقصود از
شعائرالله دارند. همه احکام و دستورات الهی، عبادت‌هایی که آشکارا و به صورت جمعی برگزار می‌شود، نشانه‌های آیین الهی و حدود آن و خصوصاً
مناسک حج ازجمله این دیدگاه‌هاست؛ چنان‌که قرآن کریم، کعبه، حج و اعمال آن را از شعائرالله شمرده، تعظیم و بزرگداشت شعائرالله را از صفات دل‌های باتقوا به‌شمار آورده و مسلمانان را از مخالفت و بی‌حرمتی به آن منع کرده‌است. فقها، شعائر را با اضافه به
اسلام یا
ایمان (شیعه) به کار برده‌اند که مقصود از آن اعمال و مناسک مختص اسلام مانند
نماز،
روزه و حج،یا امور مختص به مذهب مانند
شهادت به ولایت در اقامه و بلندگفتن بسم‌الله در نماز است. افزون بر نماز، روزه،
خمس،
زکات و حج، هرچه به نام خدا و نشان اوست، از شعائر الهی محسوب می‌شود و همه عبادات و مراکز عبادی چنین‌اند. برخی از این شعائر و آداب و رسوم وظیفه فردی و برخی تکلیف اجتماعی معرفی شده‌اند.
امام‌خمینی همواره بر جایگاه و اهمیت شعائر دینی تأکید می‌کرد. شعائر دینی از نگاه ایشان، انواع و مصادیق گوناگونی دارند که برخی از آنها عبارت‌اند از: بیت اللَّه الحرام، اقامه مجلس عزا، اعمال حج و
مشاهد مشرفه و برپایی جماعات و
نماز جمعه. ایشان با تأکید بر حفظ و برپایی این شعائر، به‌ویژه بزرگداشت مجالس عزاداری، بر اهمیت بعد سیاسی و مذهبی این مناسک اشاره می‌کرد و رمز پایداری ارزش‌های دینی را در حفظ و تعظیم آن می‌دانست.
[ویرایش]
رضاشاه پهلوی که در سال‌های آغازین سلطنت، به رعایت شعائر اسلامی و مذهبی تظاهر می‌کرد، به‌تدریج و با استحکام پایه‌های حکومت، روحیه دین‌ستیزی خود را آشکار کرد. به اعتقاد او، جبران عقب‌ماندگی از غرب، با مبارزه و هجمه همه‌جانبه به نمادها و مناسبت‌های دینی و ترویج عقاید و مظاهر غرب ممکن بود. اقدام‌هایی مانند
اعلام ممنوعیت حجاب،
هم‌شکل‌کردن لباس و محدودکردن مراسم عزاداری برای
امام‌حسین علیه السلام با هدف از میان‌بردن آن، با همین هدف انجام شد. از نظر امام‌خمینی، این اقدامات در خودباختگی دینداران و بی‌علاقگی مردم به دین و دینداری مؤثر بود. در دوران
محمدرضا پهلوی نیز، هرچند برخی ممنوعیت‌ها برداشته شد، اما سیاست وی در باستان‌گرایی و کم‌رنگ‌کردن ارزش‌ها و شعائر مذهبی شتاب بیشتری به خود گرفت. شیوه برگزاری
جشن‌های شاهنشاهی و
تغییر تقویم هجری به تقویم شاهنشاهی از مهم‌ترین اقدام‌هایی بود که ضمن تعارض با تعالیم و ارزش‌های دینی، با ادعای رشد تمدن ملت ایران و بزرگداشت مفاخر و شاهان گذشته برگزار می‌شد. این اقدام‌ها، اعتراض شدید امام‌خمینی و مردم را در پی داشت. در حقیقت یکی از علت‌های اصلی قیام اسلامی ملت ایران در برابر رژیم پهلوی، چنان‌که امام‌خمینی خاطرنشان کرده‌است، رفتار این رژیم با ارزش‌ها و شعائر دینی بود؛ رفتاری که فرهنگ غنی ملت ایران را از محتوا تهی کرد. محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۵۷ و با اوج‌گیری مبارزات ملت ایران، تلاش کرد با فریب افکار عمومی و احیای شعائر مذهبی، راهی برای بقای خویش بیابد که موفق نشد
